Belanjawan 2015, GST & Cukai Alternatif

PM telah mengumumkan bahawa senarai barangan yang tidak dikenakan GST telah dikemaskini dan berlaku pertambahan jenis barangan. Terima kasih, satu langkah yang baik.

Tetapi, masih mengharapkan selain daripada pelebaran senarai barangan tersebut, turut mengimpikan semoga di peringkat kerajaan akan mengusahakan perangkaan mekanisme pelepasan cukai GST untuk golongan fakir miskin. Bukankah kerajaan memiliki maklumat rakyat yang berpendapatan rendah melalui pengkalan data yg digunakan untuk BR1M? Penggunaan Mykad sebagai kad imbas bagi proses pengecualian cukai mungkin sesuatu yang boleh direalisasikan. Mungkin.

Setidak-tidaknya, perlaksanaan GST ini walaupun bersifat kenaan terhadap pembelian tanpa mengira status pendapatan pengguna pada awalnya, kita akan dapat mengecualikan golongan yang tidak dibolehkan untuk dikenakan cukai terhadap mereka iaitu fakir dan miskin melalui mekanisme tersebut.

Walaupun begitu, meskipun wujudnya mekanisme tersebut, implementasi GST pada tempoh sekarang dalam keadaan penguatkuasaan 'hisbah' daripada kerajaan kelihatan longgar dan bermusim menimbulkan keraguan samada benarkah rakyat berpendapatan rendah tidak akan terjejas melalui kesan rantaian daripada peniaga yang mengambil kesempatan rentetan daripada perlaksanaan GST ini.

Disamping kita berterusan mendesak tolak GST, advokasi agar kerajaan melebarkan senarai barangan yg dikecualikan cukai terutama daripada keperluan asasi perlu juga diteruskan. Begitu juga gesaan agar kawalan harga daripada tindakan peniaga yang mengambil kesempatan dan usaha mewujudkan mekanisme pengecualian cukai kepada fakir miskin jangan dilupakan. Tidak dapat semua, jangan tinggal semua.

Satu perkara yang menarik berkenaan dgn isu GST juga adalah pada cadangan yang diutarakan oleh Pakatan Rakyat. Mereka mencadangkan dua cukai alternatif buat GST;iaitu Capital Gain Tax (CGT) yang dikenakan terhadap keuntungan dan Cukai Warisan Harta yang dikenakan terhadap harta perwarisan.

Dinyatakan sebelum ini bahawa kenaan GST hukumnya adalah haram kerana sifatnya yang meliputi semua pengguna termasuk golongan fakir dan miskin. Bagaimana pula dengan Cukai Warisan Harta? Bolehkah dikenakan cukai terhadap harta peninggalan yang telah ditentukan kaedah pengagihannya oleh syara'?

RM 6500 Masih Belum Cukup

Awalnya seakan tidak percaya membaca berita yang menyatakan bahawa DS Shahidan Kassim membuat perbandingan gaji ahli Parlimen Malaysia lebih rendah daripada gaji MP daripada Cambodia dan Uganda sebagai penguat hujah perlunya kenaikan gaji MP.

Setelah melihat sendiri rakaman video ucapan tersebut, timbul rasa kecewa dan sedikit geli hati dengan penjelasan yang digunapakai.

Tidak bolehkah menteri kita apabila memberikan suatu penjelasan, gunakan hujah yang sewajarnya, lebih berpadanan dan mendidik rakyat bagi memahami situasi sebenar.

Penggunaan kaedah perbandingan antara negara mendahului penjelasan rasional dan penerangan asas pada suatu tindakan. Daripada isu GST, harga minyak dan yang selainnya.

Dulu saya diajar; kalau org lain makan tahi, adakah kita juga perlu makan tahi? Maaf sedikit kasar, cuma tak mahu tukar matan asal. Cara membanding-bandingkan ini tidak dinafikan perlu untuk cermin kondisi negara dengan negara yang lain. Tetapi tindakan kerajaan tidaklah seharusnya kelihatan maju dan undurnya kerana ikut negara lain.

Harapan saya, kalau jadi kenaikan gaji ini yang akan diumumkan dalam pembentangan Bajet 2015 jumaat ini, semoga 222 MP yang ada dapat berfikir dengan lebih cerdas dalam memikirkan mekanisme bagi mengurangkan beban rakyat. Kalian sendiri sedar gaji RM 6500 yang belum dicampur elaun itu sendiri tidak cukup, apatah lagi derita yang dirasai oleh rata-rata rakyat Malaysia yang berpendapatan bawah RM 5000.

Di saat rakyat gelisah dengan kenaikan harga RON95 dan tarikh implementasi GST yang makin hampir; MP kerajaan dan oposisi boleh bersepakat naik gaji sama sendiri sebab 'rendahnya daripada Uganda' dan 'selalu ikat perut'. Jika 2012 dahulu, proposal yang sama ditolak oleh Pakatan Rakyat, tapi 2014 masing-masing dah tak tahan ikat perut.

Rakyat sampat ikat tali usus kot.

p/s: Kenapa tidak ditambah peruntukan kepada parlimen dan dun untuk kegunaan khidmat pada rakyat? Kenapa perlu salur dlm kantung MP dahulu atas alasan rakyat minta bermacam perkara direct pada MP?

Menyoroti Sejarah Perlaksanaan Syariat Islam Di Malaysia Menurut Perspektif Undang-Undang.

Pendahuluan

Islam telah bertapak di Tanah Melayu semenjak kurun ke-12 lagi. Terdapat juga sebahagian pandangan yang menyatakan bahawa agama Islam telah diterima oleh penduduk Tanah Melayu lebih awal daripada pandangan yang pertama iaitu seawal kurun ke-8. Kedatangan agama Islam telah mengubah kehidupan bermasyarakat penduduk di Tanah Melayu ketika itu, termasuklah pada aspek perundangan. Kegemilangan Islam di Tanah Melayu suatu ketika dahulu dapat dilihat semasa zaman pemerintahan Sultan Mansor Shah di Melaka (1459-1477M).

Catatan sejarah telah membuktikan bahawa undang-undang Islam telah dijadikan sumber utama perundangan pada ketika zaman Kesultanan Melayu Melaka (1400-1511). Mengikut Dr. Van Ronkel, antara teks yang terpenting dalam pengkanunan  hukum Islam ialah Hukum Kanun Melaka. Selain daripada itu, terdapat juga Kitab Undang-undang Sultan Melaka dan Undang-undang Melaka yang mengandungi hukuman terhadap kesalahan seperti hudud dan qisas. Turut sama di dalamnya mengandungi prosedur dan adad al-Qadhi.

Penulisan ini akan menerangkan berkenaan sejarah dan pengenalan ringkas:

1. Kedudukan Mahkamah Syariah

2. Pengurusan Zakat dan Waqaf

3. Perlaksanaan Hukum Faraidh

4. Pertikaian di dalam Isu Hak Penjagaan Anak (Hadhanah)

KEDUDUKAN MAHKAMAH SYARIAH DI DALAM SEJARAH

Semasa zaman Kesultanan Melayu Melaka (1400-1511), Sultan bertindak selaku kuasa legislatif, eksekutif dan judisiari. Mahkamah Balai terletak di bawah Sultan dan menggunakan hukum Islam melalui undang-undang yang telah dinyatakan di atas. Sepanjang dan selepas daripada penjajahan daripada Portugis dan Belanda (1511-1800), struktur dan kedudukan mahkamah dan kuasa  Sultan tidak mengalami sebarang perubahan.

Campur tangan British dalam pentadbiran di Tanah Melayu pada kurun ke-19 menjadi antara faktor awal kedudukan perundangan dan kehakiman Islam pada ketika itu mula tergugat. Rentetan daripada Perjanjian Pangkor (1874) yang menetapkan lantikan Residen British sebagai penasihat Sultan sehinggalah membawa kepada pemakaian undang-undang lazim British di Tanah Melayu melalui Enakmen Undang-undang Sivil di Negeri-negeri Melayu Bersekutu (1937) dan diluaskan penggunaannya ke negeri-negeri lain pada tahun 1951 yang seterusnya telah digantikan dengan Ordinan Undang-undang Sivil 1956. Penggunaan undang-undang sivil di Tanah Melayu bagi perbicaraan kesalahan berkaitan jenayah dan kesalahan am telah secara tidak langsung menyempitkan aplikasi hukum dan undang-undang Islam menjadi seolah-olah hanya terhad di dalam lingkungan kesalahan individu dan keluarga sahaja. Kesannya, pengamalan ini telah mempengaruhi pembentukan peruntukan perlembagaan berkenaan  pembahagian bidangkuasa perihal jenayah sepertimana yang kita dapat lihat pada hari ini.

Ordinan Mahkamah 1948 telah ditubuhkan selepas daripada pembentukan Persekutuan Tanah Melayu (1 Februari 1948), lanjutan daripada ordinan ini, Mahkamah Qadhi (Syariah) dan Mahkamah Penghulu menjadi sebahagian daripada Mahkamah Persekutuan. Kedudukan Mahkamah Syariah berada di kedudukan terbawah sekali selepas Mahkamah Majistret Kelas Kedua.

Selepas daripada Akta Mahkamah Rendah 1948 menggantikan Ordinan Mahkamah 1948 yang dimansuhkan, Mahkamah Syariah telah dikeluarkan daripada Mahkamah Persekutuan dan diletakkan di bawah penguatkuasaan negeri. Mahkamah Syariah ketika itu kedudukannya sebaris dengan Jabatan Agama Islam Negeri  dan Mufti, kondisi ini telah menimbulkan konflik dan pertikaian terhadap kewibawaan Mahkamah Syariah yang seharusnya menjadi institusi yang bebas dan merdeka.

Tahun 1980-an merupakan suatu tempoh yang penting di dalam sejarah perundangan Islam di Malaysia. Bermula dengan usaha pemisahan Mahkamah Syariah daripada Majlis Agama Negeri seterusnya Mahkamah Syariah telah diklasifikasikan kepada tiga; Mahkamah Rendah, Mahkamah Tinggi dan Mahkamah Rayuan. Pada tahun 1984, pindaan telah dibuat terhadap Akta Mahkamah Syariah 1965 bagi meningkatkan bidangkuasa  yang diperuntukkan sepertimana yang kita sedia maklum pada hari ini sebagai Akta 365 (3 tahun penjara, 6 kali sebatan dan RM 5000 denda). Seterusnya pada tahun 1988, satu pindaan telah dibuat ke atas Perlembagaan Persekutuan lanjutan daripada cadangan yang dipelopori oleh Prof. Emeritus Tan Sri Ahmad Ibrahim bagi menangani isu campur tangan yang ketara daripada Mahkamah Sivil terhadap kes yang dikendalikan oleh Mahkamah Syariah. Perenggan 1A yang ditambah pada Perkara 121 tersebut menyatakan bahawa Mahkamah Sivil tidak mempunyai kuasa terhadap kes yang tertakluk di bawah bidangkuasa Mahkamah Syariah. Hasilnya, secara tidak langsung kedudukan Mahkamah Syariah berjaya dinaikkan dan dilihat sebaris dengan Mahkamah Syariah.

Pada tahun 1998, Jabatan Kehakiman Syariah Malaysia (JKSM) telah ditubuhkan dibawah Jabatan Perdana Menteri bertujuan untuk menjadi suatu pusat agensi yang menyeragamkan perundangan Islam di Malaysia. Selain daripada itu, JKSM juga berperanan untuk meningkatkan prestasi Mahkamah Syariah di setiap negeri. Di bawah JKSM, telah diusahakan ‘Skim Guna Sama” bagi penyelarasan undang-undang islam yang terpakai di negeri-negeri yang terlibat (Negeri Sembilan, Melaka, Sabah, Wilayah Persekutuan dan Selangor). Walaubagaimanapun, negeri tidak tertakluk dengan cadangan yang diutarakan daripada JKSM berikutan urusan agama merupakan bidangkuasa negeri. Meskipun begitu, melalui keselarasan yang diusahakan oleh JKSM telah sedikit sebanyak membantu dalam menangani permasalahan yang disebabkan oleh perbezaan undang-undang yang digunapakai di setiap Negeri.

Sejarah Pengurusan Zakat Dan Wakaf

Setelah kedatangan Islam ke Tanah Melayu, dipercayai bahawa kutipan zakat ada dilaksanakan. Akan tetapi kurang dan sangat sukar untuk menemui catatan mahupun rekod berkenaan aktiviti pengutipan dan pengagihan zakat pada ketika itu.

Menurut Prof. Emeritus Tan Sri Ahmad Ibrahim, undang-undang dan peraturan zakat telah diperkenalkan semenjak daripada zaman penjajah lagi. Kelantan merupakan negeri pertama yang mengadakan peraturan zakat melalui Notis Zakat Kelantan yang bertarikh 1907. Seterusnya tindakan ini turut diikuti oleh negeri-negeri yang lain sebagaimana di Perlis pada tahun 1930 dan Kedah pada tahun 1936.

Di Malaysia, institusi yang menguruskan urusan zakat ditubuhkan melalui antara salah satu daripada empat cara:

1. Penubuhan melalui Enakmen Zakat. (seperti Jabatan Zakat Negeri Kedah)

2. Penubuhan melalui Akta atau Enakmen Pentadbiran Undang-Undang Islam Negeri. (seperti Lembaga Zakat Selangor)

3. Penubuhan melalui Akta atau Enakmen Pentadbiran Undang-Undang Islam Negeri dengan tujuan bagi urusan kutipan sahaja. (seperti PPZ-MAIWP)

4. Penubuhan dibawah Majlis Agama Islam Negeri melalui jabatan atau unit baitulmal atau pusat zakatnya yang tersendiri. (seperti Majlis Agama Islam Johor)

Pengurusan zakat di Malaysia berbeza-beza mengikut negeri masing-masing. Terdapat institusi zakat yang menguruskan kutipan dan pengagihan sepertimana Selangor, Sabah dan Pulau Pinang. Ada pula yang hanya menguruskan kutipan, manakala pengagihannya diuruskan oleh Majlis Agama Islam Negeri seperti Pahang, Negeri Sembilan dan Wilayah Persekutuan. Ada pula kutipan dan pengagihan zakat negeri tersebut sepenuhnya diuruskan oleh Majlis Agama Islam Negeri itu sendiri seperti Sarawak, Terengganu, Kelantan, Perlis, Kedah, Perak, Melaka dan Johor.

Sebelum tahun 1990-an, kutipan zakat negeri-negeri di Malaysia ketika itu sangat rendah disebabkan oleh beberapa faktor. Antaranya adalah seperti penumpuan kutipan zakat hanya pada zakat fitrah dan zakat daripada penghasilan padi sahaja sehingga mengabaikan kutipan daripada sektor swasta, perniagaan dan zakat terhadap pendapatan. Kutipan pada ketika itu juga bersifat bermusim, iaitu hanya pada bulan Ramadhan dan pada musim menuai. Pengurusan pentadbiran institusi zakat ketika itu juga tidak bersistematik dan bebanan tugas dipundakkan ke atas ‘amil kerana turut berperanan terhadap estet, wakaf dan segala yang berkaitan dengan baitulmal.

Selepas daripada 1990-an, pengurusan zakat di Malaysia semakin baik dan menunjukkan peningkatan yang ketara. Ianya bermula daripada pengamalan urusan secara korporat oleh Pusat Pungutan Zakat-Majlis Agama Islam Wilayah Persekutuan (PPZ-MAIWP) pada Januari 1991. Transformasi pengkorporatan ini bertujuan bagi menyediakan pegawai, pejabat dan kaunter yang berasingan daripada Majlis Agama Negeri, seterusnya menyediakan sistem bekerja korporat yang tidak terlalu terikat dengan pelbagai birokrasi. Kesannya, galakan terhadap inovasi, kreativiti dan produktiviti itu meningkat. Perubahan yang dipelopori oleh PPZ-MAIWP ini seterusnya disusuli oleh Lembaga Zakat Selangor (1994), Pusat Urus Zakat Pulau Pinang (1994), Pusat Kutipan Zakat Pahang (1995), Pusat Zakat Negeri Sembilan (1998) dan Pusat Zakat Melaka (2001).

Walaupun pengurusan zakat telah semakin baik, tetapi keberkesanan institusi zakat itu dinilai pada keberhasilannya dalam mengupayakan golongan fakir dan miskin sehingga berjaya membebaskan diri daripada belengu kemiskinan.

Manakala, berkaitan dengan pengurusan harta wakaf di Malaysia, ianya ditadbir dan diuruskan oleh Majlis Agama Islam Negeri (MAIN) sebagai Pemegang Amanah Tunggal sepertimana yang dinyatakan di dalam enakmen negeri masing-masing. Walaupun begitu, tidak bermakna semua tanah wakaf adalah menjadi milik mutlak MAIN. Dalam proses membuat keputusan, MAIN berhak untuk membuat perjanjian, membeli, mengambil, memegang dan memiliki harta sama ada harta alih atau tak alih untuk menukar, memindah dan membangun segala harta yang terserah milik kepada MAIN mengikut mana-mana peraturan yang tersedia ada menurut hukum syarak. 

Peruntukan wakaf di dalam enakmen-enakmen negeri yang kebanyakannya hanya bersifat aspek pentadbiran dan prosedur ringkas tentang pewakafan; tidak ditekankan berkenaan aspek substantif kecuali pada beberapa buah negeri sahaja yang mempunyai enakmen khusus tentang wakaf seperti Selangor, Negeri Sembilan dan Melaka.

Bagi meningkatkan lagi kualiti pengurusan harta wakaf di negara ini, Kerajaan Persekutuan telah menubuhkan Jabatan Wakaf, Zakat dan Haji (JWZH) atau turut dikenali sebagai JAWHAR yang ditubuhkan pada tahun 2004 semasa zaman pentadbiran Dato’ Seri Hj. Abdullah Ahmad Badawi.

Perlaksanaan Hukum Faraid

Sebelum Perang Dunia Kedua, pentadbiran harta pusaka orang Islam di Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu (Kelantan, Terengganu, Johor, Kedah dan Perlis) diletakkan di bawah tanggungjawab Jabatan Agama Islam atau Mahkamah Syariah negeri masing-masing. Tetapi selepas itu pentadbiran pusaka adalah dikendalikan di peringkat Persekutuan. Ini adalah kerana urusan pembahagian pusaka atau perwarisan berwasiat dan tidak berwasiat serta urusan mengeluarkan surat kuasa tadbir diletakkan di bawah Senarai 1, Jadual ke-9, Senarai Persekutuan.

Walaupun urusan harta pusaka orang Islam diuruskan oleh undang-undang sivil, ianya masih menggunakan hukum syarak, iaitu Hukum Faraid. Menurut Seksyen 12 (7) Akta Pusaka Kecil (Pembahagian) 1955, pembahagian harta pusaka si mati hendaklah menggunakan undang-undang yang terpakai padanya. Bermakna, bagi pengurusan harta orang mati hendaklah menggunakan hukum Islam.

Seksyen 12 (7):

“Pemungut hendaklah menentukan, dalam apa cara yang paling sesuai, undang-undang yang terpakai kepada penurunan harta pusaka si mati, dan hendaklah memutuskan siapa mengikut undang-undang itu adala benefisiari-benefisiari dan kadar syer dan kepentingan masing-masing.”

Di dalam Seksyen 19 (1) (a) pula menetapkan bahawa sebarang perkaitan dengan undang-undang Islam maka hendaklah dirujuk kepada pihak berkuasa negeri. Justeru itu, persoalan yang timbul berkenaan pembahagian harta pusaka seperti sah taraf anak dan penentuan nasab hendaklah dirujuk kepada pihak berkuasa agama di negeri masing-masing.

Terdapat empat institusi yang menguruskan pembahagian harta pusaka:

1. Amanah Raya Berhad (pusaka ringkas)

Mengendalikan harta alih sahaja dan nilai tidak melebihi RM 2,000,000.

2. Seksyen Pembahagian Pusaka / Pejabat Tanah (pusaka kecil)

Di peringkat negeri dikenali sebagai Unit Pembahagian Pusaka. Mengendalikan harta tak alih sahaja (tanah) atau harta tak alih & harta alih, nilainya tidak melebihi RM 2,000,000 dan tidak berwasiat mengikut Akta Wasiat 1959. Undang-undang yang digunakan adalah Akta Harta Pusaka Kecil (Pembahagian) 1955.

3. Mahkamah Tinggi (pusaka besar)

Mengendalikan harta tak alih (tanah) atau harta alih yang nilainya melebihi RM 2,000,000, berwasiat (bagi bukan Islam walaupun nilainya bawah RM 2,000,000). Turut mengendalikan kes-kes rayuan di bawah Seksyen 29, Akta Harta Pusaka Kecil (Pembahagian) 1955. Undang-undang yang digunakan adalah Akta Probet Dan Pentadbiran 1959.

4. Mahkamah Syariah

Menentukan waris dan bahagian setiap waris dengan mengeluarkan “Sijil Faraid”. Turut mempunyai bidangkuasa dalam hal berkaitan wasiat, hibah, wakaf, sah taraf anak, perkahwinan, harta sepencarian dan nasab; semua ini mempunyai  kaitan rapat dan dapat mempengaruhi keputusan pembahagian harta pusaka.

Kebiasaannya, permasalahan yang akan timbul di dalam isu pembahagian harta pusaka ini adalah seperti berikut:

1. Kekeliruan terhadap bidangkuasa.

Kecelaruan timbul kerana terdapat empat institusi yang terlibat dalam urusan pembahagian harta pusaka. Sebagai contoh, jika dilakukan penilaian harta dan mendapati bahawa peninggalan si mati tersebut melebihi RM 2,000,000 setelah dirujuk di Unit Pembahagian Pusaka, permohonan itu akan dipindahkan ke Mahkamah Tinggi Sivil. Waris akan diminta sekali lagi untuk membuat permohonan baru mengikut kaedah mahkamah.

2. Kekangan statut.

Sehingga ke hari ini masih belum ada satu status khusus yang boleh dijadikan panduan bagi membahagikan harta pusaka orang Islam. Pegawai Pembahagian Pusaka hanya merujuk kepada kitab faraidh disamping menghadiri kursus dan pembelajaran secara tidak formal. Situasi ini berbeza di Mesir yang mempunyai statutnya yang khusus berkenaan pembahagian pusaka yang dikenali sebagai  Qanun al-Mawarith 1943. Justeru itu bagi urusan penentuan pembahagian melalui “Sijil Faraid”, hakim di Mahkamah Syariah akan terdedah kepada perbezaan pendapat di kalangan mazhab di dalam isu perwarisan mengikut kaedah ‘Rad’, perwarisan oleh waris ‘Dzhawi al-Arham’, dan kaedah pembahagian ‘Muqasamah’.

3. Tiada keselarasan undang-undang.

Terdapat beberapa perbezaan di antara negeri. Sebagai contoh, hanya tiga buah negeri sahaja yang mempunyai enakmen wasiat iaitu Selangor, Melaka dan Negeri Sembilan. Masalah timbul apabila terdapat peruntukan yang berada di dalam enakmen tersebut tidak terdapat di dalam hukum wasiat menurut Mazhab Syafie. Maka, Sijil Faraid yang dikeluarkan oleh negeri tersebut tidak boleh digunakan di negeri yang tidak mempunyai enakmen tersebut.

Isu ketidakselarasan juga timbul berkenaan tempoh anggapan kematian (mafqud). Unit Pembahagian Pusaka hanya menerima anggapan kematian yang dikeluarkan oleh Mahkamah Tinggi mengikut Seksyen 108 Akta Keterangan 1950 (disemak 1971). Akta ini memperuntukkan bahawa tempoh hilang yang boleh dikira sebagai anggapan kematian adalah selama tujuh tahun. Manakala di dalam Undang-undang Keluarga Islam Wilayah Persekutuan pula memperuntukkan selama empat tahun. Perbezaan ini telah menimbulkan kerumitan terhadap isteri waris, kerana anggapan kematian yang dikeluarkan oleh Hakim Mahkamah Syariah hanya boleh digunakan untuk memperolehi kebenaran berkahwin lain tetapi tidak pada pembahagian harta.

Pertikaian Di Dalam Isu Hak Penjagaan Anak (Hadhanah)

Seringkali konflik pertembungan bidangkuasa antara Mahkamah Syariah dan Mahkamah Sivil pada hari ini adalah berkenaan isu hak penjagaan anak antara ibu bapa yang bercerai disebabkan salah seorang memasuki Islam. Meskipun Perkara 121 (1)(a) telah menjelaskan bahawa Mahkamah Persekutuan tidak boleh masuk campur bidangkuasa Mahkamah Syariah, tetapi ianya masih menjadi pertikaian dan masih menimbulkan kekeliruan.

Telah berlaku banyak kes, antaranya adalah seperti:

1. Kes Indira VS Muhd Redhuan (K Patmanathan) pada tahun 2009.

2. Kes Subashini VS Muhammad Shafi (Saravanan) pada tahun 2007

3. Nur Adryana Qestina (Audrey Christina) VS S. Gopal pada tahun 2007.

 Isu yang terbaru adalah yang terjadi pada awal tahun yang lalu, iaitu perebutan antara Izwan Abdullah (N. Viran) dan S.Deepa.

 Konflik perebutan hak penjagaan anak ini kebiasaannya timbul berikutan beberapa faktor seperti:

1. Akta Pembaharuan (Kahwin dan Cerai) 1976

2. Akta Penjagaan Kanak-Kanak 1961

3. Perkara 121 (1)(a)

4. Penentuan Agama Anak

Perkahwinan bukan Islam didaftarkan di bawah Akta Pembaharuan (Kahwin dan Cerai) 1976 atau turut sama dikenali sebagai Law and Reform (Marriage and Divorce) Act 1976 (LRA). Melalui akta ini, pasangan bukan Islam boleh berkahwin dan hanya boleh bercerai jika salah satu pihak menuntutnya atau perkahwinan tersebut dibubarkan oleh arahan mahkamah.

Manakala, pasangan bukan Islam pula ditadbir urusan perkahwinannya menurut Enakmen Keluarga Islam di negeri masing-masing.

Menurut undang-undang, pemelukan agama Islam oleh salah seorang pasangan bukan Islam secara sendirinya tidak menyebabkan perkahwinan tersebut terbubar kecuali ianya disahkan oleh Mahkamah Sivil. Permasalahan timbul apabila di dalam Akta 1976 memperuntukkan pada Seksyen 51 bahawa:

“Apabila salah seorang kepada perkahwinan itu memeluk agama Islam, pihak yang satu lagi yang tidak memeluk agama Islam boleh memohon petisyen perceraian. Dengan syarat bahawa tiada petisyen boleh dibuat di bawah Seksyen ini sebelum tempoh tiga bulan tamat dari tarikh pemelukan tersebut.”

Peruntukan di atas tidak terpakai kepada pihak yang beragama Islam. Bermakna, Seksyen 51 hanya memberi hak kepada pihak yang bukan beragama Islam sahaja untuk memfail petisyen perceraian di Mahkamah. Sekiranya tiada petisyen dibuat, maka status perkahwinan bagi pasangan yang muslim itu akan tergantung kerana menurut undang-undang perkahwinannya belum terbatal. Kebiasaannya situasi ini berlaku pada pasangan yang tidak memeluk Islam itu sengaja membalas dendam mahupun bimbang hak penjagaan anak akan berpindah kepada pasangan yang muslim tersebut apabila perceraian disahkan.

Sekiranya kes dibicarakan di Mahkamah Sivil, undang-undang yang akan digunakan adalah Akta Penjagaan Kanak-Kanak 1961 yang bertentangan dengan Enakmen Keluarga Islam Negeri dan hukum syara’ dalam menetapkan hak penjagaan anak seperti memberikan keutamaan penjagaan anak bawah umur kepada bapa berbanding ibu dan tidak mengambil kira faktor agama sebagai penentu hak penjagaan.

Pertikaian di manakah sewajarnya kes ini dibicarakan juga sering menjadi perbahasan utama; sama ada kes sebegini perlu di dengarkan di Mahkamah Syariah atau Mahkamah Sivil. Bagi mereka yang berpandangan bahawa perlu dibicarakan di Mahkamah Sivil adalah kerana perkahwinan pasangan ini asalnya didaftarkan di bawah undang-undang sivil (Akta 1976), maka sewajarnya dikendalikan oleh Mahkamah Sivil. Manakala, bagi mereka yang berpandangan sebaliknya pula melihat bahawa ianya melibatkan urusan Islam, maka ianya tertakluk di bawah bidangkuasa Mahkamah Syariah dan tidak boleh diganggu oleh Mahkamah Sivil berdasarkan Perkara 121 (1)(a).

Berkenaan penentuan agama anak, menurut pandangan Mazhab Syafie, Hambali dan Hanafi; agama kanak-kanak yang asalnya bukan beragama Islam akan dikira beragama Islam tidak kira sama ada hanya salah seorang sahaja daripada ibu bapanya yang memeluk Islam. Di Malaysia, wujud pertikaian sama ada kanak-kanak di bawah 18 tahun bukan beragama Islam boleh memeluk agama Islam atau tidak tanpa persetujuan kedua ibu bapanya.

Perkara 12 (4) di dalam Perlembagaan Persekutuan memperuntukkan bahawa:

“Bagi maksud Fasal (3), agama bagi seseorang yang berumur kurang daripada lapan belas tahun adalah ditetapkan oleh ibu bapa atau penjaganya.”

Jika dirujuk semula perlembagaan versi bahasa inggeris, perkataan ibu bapa yang digunakan di situ adalah “parent” yang membawa maksud ibu atau bapa, bukan “parents” yang membawa maksud ibu dan bapa. Di sini menjadi titik perbezaan di dalam menafsirkan perlembagaan, bagi mereka yang mendokong pandangan yang menyatakan bahawa hanya memerlukan salah seorang daripada ibu atau bapa, mereka akan bersetuju pada penetapan agama kanak-kanak oleh salah seorang ibu bapanya sahaja. Manakala, bagi mereka yang tidak bersetuju, mereka menggunakan hujah bahawa di dalam Perkara 160 dalam tafsiran “his” (dia: lelaki) meliputi jua “her” (dia: perempuan), maka mereka berpandangan bahawa begitu juga “parent” hendaklah juga difahami secara jamak iaitu “parents”.

Penutup

Diharapkan melalui penulisan ini akan memudahkan pembaca untuk memahami kondisi semasa bagi perlaksanaan syariat Islam di Malaysia pada hari ini. Melalui penelitian terhadap sejarah dan perkembangan terkini, maka kita selaku generasi baharu yang bakal mencorakkan hala tuju negara akan dapat memahami dengan lebih baik apakah yang perlu dilaksanakan bagi membentuk Malaysia dengan acuan Islam secara sepenuhnya.

[RUJUKAN]

1. Perlembagaan Persekutuan

2. The Islamic Legal System in Malaysia; Farid S.Shuaib

3. A Comparative Study of Waqf Management in Malaysia; Zuraidah Mohamed Isa, Norhidayah Ali & Rabitah Harun.

4. Isu-Isu Pembahagian Harta Pusaka Orang Islam Dalam Konteks Perundangan Malaysia; Tuan Haji Wan Abdul Halim bin Wan Harun.

5. Mengembalikan Fungsi Sebenar Islam Dalam Perlembagaan Malaysia; Nik Muhammad Nasri bin Nik Malek.

6. Penentuan Agama dan Hak Penjagaan Kanak-Kanak Menurut Undang-Undang Islam; Prof. Madya Dr. Mohamed Azam bin Mohamed Adil

7. Zakat Institution in Malaysia: Problem and Issues; Azman Ab Rahman, Mohammad Haji Alias & Syed Mohd Najib Syed Omar.

8. Zakat Management in Malaysia: Challenges & Prospects; Mohamed Izam Mohamed Yusof

9. Pentadbiran dan Pengurusan Tanah Wakaf di Malaysia; drafendi.blogspot

Meninjau Usaha Yang Pernah Dilaksanakan Bagi Menangani Konflik Palestin-Israel Melalui Jalan Diplomasi

1. UN Partition Plan 1947

i) PBB membahagikan tanah Palestin dengan nisbah 56:44; bangsa Yahudi diberikan 56% manakala Arab-Palestin diberikan hanya  44%.

ii) Pelan ini tidak dipersetujui oleh negara-negara Arab.

iii) Zionis-Yahudi telah memanfaatkan pelan ini dengan mengisytiharkan penubuhan negara haram Israel berdasarkan persempadanan yang ditentukan oleh PBB tersebut selepas pengunduran penguasaan British pada 14 Mei 1948.

2. Resolusi PBB 194

i) Rentetan daripada peperangan Arab-Israel 1948 yang tercetus sehari selepas pengistiharan negara haram Israel, dianggarkan seramai 700,000 penduduk asal Palestin telah diusir keluar daripada penempatan mereka dan seterusnya menjadi perlarian di negara jiran. PBB telah mengeluarkan resolusi 194 yang menyatakan bahawa perlarian yang diusir keluar perlulah diberikan hak mereka untuk pulang ke tanah asal dan ganti rugi perlu diberikan kepada mana-mana mangsa perlarian yang memilih untuk tidak mahu kembali semula.

ii) Negara haram Israel bertindak tidak mahu mematuhi resolusi tersebut kerana mereka menyatakan bahawa perlarian tersebut bukan diusir oleh mereka; tetapi penduduk Palestin itu telah melarikan diri atas arahan pimpinan negara Arab ketika itu. Berdasarkan hujah tersebut, mereka mendakwa resolusi tersebut tidak terpakai pada mereka.

3. Resolusi PBB 242

i) Pada tahun 1967, berlaku peperangan diantara tiga negara Arab (Jordan, Mesir dan Syria) dan Israel. Negara arab telah mengalami kekalahan yang teruk dan wilayah Gaza, Tebing Barat dan Bukit Golan terlepas ke tangan musuh.

ii) PBB telah meluluskan resolusi 242 yang bertujuan meminta untuk Israel berundur daripada penguasaan kawasan yang diperolehi melalui peperangan tersebut. Dukacitanya, sekali lagi Israel menafikan keperluannya untuk mematuhi resolusi tersebut berikutan dakwaan bahawa kawasan tersebut bukanlah tanah yang berdaulat dan mempunyai pentadbiran rasmi, justeru mereka mendakwa mereka tidak tertakluk dengan resolusi tersebut.

4. Perjanjian Camp David 1979

i) Lanjutan daripada peperangan Arab-Israel 1973, Mesir telah menandatangani perjanjian damai dengan Israel melalui pihak ketiga (Amerika Syarikat). Mesir merupakan negara Arab yang pertama mengadakan perjanjian seterusnya secara tidak langsung telah mengiktiraf status Israel sebagai sebuah negara yang sah.

ii) Berikutan daripada perjanjian ini, Mesir menjadi negara Arab pertama yang menghentikan aktiviti boikot Israel yang telah dimulakan oleh Liga Arab bermula seawal daripada tahun 1945.

5. Perjanjian Oslo 1993

i) Pada tahun 1987, telah tercetus Intifadha yang pertama dari kalangan Arab-Palestin yang tinggal di kawasan penaklukan Israel. Penentangan ini belanjutan sehingga tahun 1993 dengan termeterainya Perjanjian Oslo.

ii) Pada ketika itu, Israel dan Amerika Syarikat menyedari bahawa tindakan mereka untuk tidak mengiktiraf Palestine Liberation Organisation (PLO) yang diketuai oleh Yaser Arafat hanyalah merugikan mereka apabila penduduk asal Palestin mula beralih arah jalan juang mereka dan tidak lagi memihak kepada PLO yang dilihat sudah semakin sederhana pandangan politik mereka. Di atas kesedaran tersebut, Amerika Syarikat telah mengusahakan agar pengiktirafan diberikan kepada PLO dan seterusnya diadakan perjanjian dengannya bagi mencapai solusi dua-negara.

iii) Lanjutan daripada Perjanjian Oslo tersebut, pilihanraya telah diadakan di Gaza dan Tebing Barat (merujuk kepada persempadanan sebelum peperangan 1967). Pilihanraya tersebut telah dimenangi oleh Fatah.

6. Pelan Damai Arab 2002

i) Semasa Persidangan Liga Arab di Beirut pada tahun 2002, sebuah pelan damai yang dicadangkan oleh kerajaan Arab Saudi telah dipersetujui oleh anggota persidangan.

ii) Pelan damai tersebut terkandung beberapa perkara; antaranya:

a. Pengiktirafan negara Israel

b. Perjanjian damai dan pemulihan hubungan antara negara Arab-Israel

c. Pengunduran semua penempatan tentera mahupun rakyat Israel daripada kawasan milik Palestin (menurut persempadanan sebelum perang 1967)

d. Pengembalian hak kepada mangsa perlarian sebagaimana yang termaktub di dalam Resolusi 194

e. Penubuhan negara Palestin yang merdeka di tanah Gaza dan Tebing Barat; manakala Timur Jurusalem dijadikan pusat pentadbirannya.

iii) Walaubagaimanapun proposal pelan damai ini tidak dihiraukan oleh kerajaan Israel.

7.   Road map 2002

i) Amerika Syarikat di bawah pentadbiran Bush telah mengusahakan pelan damai yang dinamakan sebagai Road Map. Pelan ini dirangka dengan bantuan dan pantauan daripada empat kuasa besar dunia iaitu Amerika Syarikat, Great Britain, Russia dan PBB.

ii) Pelan ini ditangguhkan perlaksanaannya selama setahun bagi memberikan laluan kepada pilihanraya Israel agar Ariel Sharon dan Parti Likud dapat memegang tampuk kekuasaan negara.

iii) Disebabkan beberapa isu keselamatan dan kekacauan yang timbul, pelan damai ini terhenti.

iv) Melihatkan kepada permasalahan yang dihadapi untuk meneruskan pelan damai ini, Ariel Sharon beranggapan bahawa adalah sukar untuk mengekalkan status negara Israel sebagai negara buat bangsa yahudi dan di dalam masa yang sama masih cuba mengawal jutaan rakyat Palestin di luar kawasan Israel. Maka, Sharon memutuskan untuk mengundurkan semua tenteranya daripada wilayah Gaza pada tahun 2005.

8. Perjanjian sulit Olmert-Abbas 2006

i) Pada Januari 2006, Ariel Sharon menghidapi strok dan seterusnya koma selama 8 tahun. Posisinya sebagai Perdana Menteri telah digantikan oleh Ehud Olmert.

ii) Bermula daripada Disember 2006 sehinggalah pada September 2008, Olmert telah mengadakan beberapa siri rundingan bersama Mahmoud Abbas (Presiden Palestinian Authority) secara rahsia.

iii) Pada tahun 2011, isi kandungan rundingan tersebut telah tersebar kepada awam. Berdasarkan rundingan tersebut, mereka menyetujui untuk menghentikan aktiviti ketenteraan di negara Palestin, memposisikan tentera pengaman daripada Amerika di sempadan Palestin-Israel, berkongsi Jurusalem dan membenarkan 10,000 mangsa perlarian Palestin untuk pulang ke tanah asal dan akan membayar ganti rugi kepada mangsa yang berbaki.

iv) Walaubagaimanapun, rundingan ini terhenti dan tidak diteruskan apabila Benyamin Netanyahu telah memenangi pilihanraya seterusnya menggantikan Olmert. Netanyahu tidak berminat untuk meneruskan rundingan yang telah diteruskan oleh Olmert dan Abbas.

9) Perjanjian Doha: Fatah-Hamas 2012

i) Selepas kemenangan Hamas di dalam pilihanraya pada tahun 2006, telah berlaku beberapa konflik yang menyebabkan pada hari ini pentadbiran Gaza dan Tebing Barat terpisah. Ketegangan antara Hamas dan Fatah telah berlanjutan sehinggalah pada tahun 2012 diusahakan pendamaian melalui perantaraan Qatar sebagai pihak ketiga.

ii) Israel telah mengutuk dan mengancam penglibatan Fatah di dalam proses damai yang bertujuan untuk membentuk kerajaan perpaduan ini.

10) Perjanjian Gaza: Fatah-Hamas 2014

i) Perjanjian ini merupakan lanjutan daripada perjanjian yang dibuat di Doha dan Kaherah.

ii) Isi kandungan persetujuan ini menetapkan proses penubuhan kerajaan perpaduan dan menyatakan bahawa pilihanraya parlimen dan presiden perlu dibuat dalam tempoh enam bulan selepas perjanjian dimeterai.

Penutup

Selain daripada siri rundingan yang disenaraikan di atas, terdapat banyak lagi cadangan, pandangan dan usaha yang pernah diutarakan dan dijayakan oleh pelbagai pihak dalam usaha menyelesaikan konflik Palestin-Israel. Walaupun begitu, sejarah telah membuktikan bahawa bangsa Yahudi sukar berpegang pada janji apatah lagi untuk mengekalkan keamanan di dalam tempoh yang panjang.

Penulisan ini adalah untuk memudahkan pembaca bagi mendapatkan gambaran secara ringkas terhadap siri-siri usaha yang pernah cuba dibuat oleh pelbagai pihak bermula daripada 1947 sehingga 2014 supaya kita dapat memahami dimanakah kedudukan kita pada hari ini dan apakah yang sewajarnya kita lakukan bagi menyambung perjuangan terdahulu disamping berhati-hati agar tidak termasuk ke dalam gaung kesilapan sekali lagi.

Rujukan:

1. Palestine, Israel and the Arab-Israeli Conflict: A Primer; Joel Beinin & Lisa Hajar (Middle East Research & Information Project)

2. Timeline of the Arab-Israeli Conflict and Peace Process (Icsresources)

Tinjauan Ringkas Terhadap Sejarah, Struktur & Hala Tuju Ekonomi Islam

Kejatuhan sistem Sosialis pada hujung abad ke-20 telah membuka ruang kepada pengamalan sistem ekonomi Kapitalis sebagai sebuah sistem ekonomi yang dominan di seluruh dunia. Akan tetapi, semenjak krisis ekonomi pada tahun 2008 yang lalu, para ahli akademik dan penganalisa ekonomi mula membincangkan hala tuju dan nasib sistem ekonomi sedia ada ini. Walaupun krisis ini bukanlah krisis yang pertama di dalam sejarah dunia kapitalis, tetapi ianya merupakan yang terbesar semenjak Great Depression. Sehingga ke hari ini, iklim ekonomi global masih belum pulih sepenuhnya. Seiring dengan apa yang berlaku pada hari ini, suara-suara untuk mengangkat sistem ekonomi Islam sebagai paradigma ekonomi yang  baharu semakin kuat dan lantang. Walau bagaimanapun, masih ramai mempunyai kesamaran terhadap struktur ekonomi Islam hatta daripada kalangan pendokong kepada ide ekonomi islam itu sendiri. Perkembangan penulisan dan pencerahan  berkaitan ekonomi Islam pada hari ini juga lebih banyak berkisar berkenaan institusi dan instrumen kewangan berbanding penerangan fundamental dan struktur ekonomi Islam itu secara keseluruhan.

Sejarah Perkembangan Disiplin Ilmu Ekonomi Islam

Buku pertama yang menyentuh berkenaan pengurusan ekonomi melalui perspektif Islam adalah Kitab al-Kharaj karangan Abu Yusuf (113-182H / 731-798 S.M). Dorongan bagi penghasilan penulisan ini adalah lanjutan daripada permintaan khalifah Harun al-Rashid (789 S.M – 809 S.M) yang merupakan pemerintah Khilafah Abbasiah pada ketika itu. Buku ini membincangkan berkenaan pencukaian, pengurusan dan pengagihan dana negara dan pentadbiran awam.

Selepas daripada penulisan Abu Yusuf ini, perbincangan dan penulisan berkenaan ekonomi menurut kaca mata Islam semakin berkembang. Antara buku yang telah dihasilkan oleh ilmuwan Islam pada zaman Abbasiah adalah seperti berikut:

1.       Kitab al-Iktisab (Muhammad ibn al-Hassan al-Shaibani, 132-189H / 750-804M)

2.       Kitab al-Amwal (Abu Ubaid, 224H / 838 M)

3.       Kitab Risalat al-Iktisab wa al-Wara’ (Abdullah al-Harith, 857M)

4.       Kitab al-Ahkam al-Sultaniyyah (al-Mawardi, 972M)

5.       Kitab al-Zari’ah fi Makarim al-Shariah (al-Raghib al-Asfahani, 1108M)

6.       Kitab Ihya’ Ulumuddin (al-Ghazali, 1058-1111M)

7.       Kitab al-Isharah fi Mahasin al-Tijara (al-Dimashqi, 1175M)

8.       Kitab al-Hisbah fi al-Islam (Ibn Thaimiyyah, 1263-1328M)

9.       Kitab al-Muqaddimah (Ibn Khaldun, 1332-1406M)

Peralihan pemerintahan daripada Khilafah Abbasiah kepada Turki Uthmaniyyah telah menyaksikan kemerosotan perkembangan ilmu ketika itu, terutamanya berkenaan ekonomi Islam. Penulisan pada ketika itu lebih bersifat informatif dan instruktif berbanding bersifat inovatif dan kreatif sebagaimana penulisan yang dihasilkan pada zaman Abbasiah.

Selepas daripada keruntuhan sistem khilafah pada 1924 secara rasminya, pelbagai pihak muncul bagi merawat semula kefahaman umat Islam bahawa Islam merupakan suatu cara hidup, bukan terhad kepada ritual keagamaan semata-mata. Ketika itu lahirnya gerakan Islam seperti Ikhwan Muslimin di Mesir dan Jamaat Islami di Pakistan. Abu A’la al-Maududi; pengasas Jamaat Islami telah mengarang buku “Sistem Ekonomi Islam” (1941) bagi menjelaskan semula kepada masyarakat muslim yang ketika itu hanya mengenali ideologi ekonomi liberal dan sosialis supaya mereka dapat melihat gambaran sebenar ekonomi berasaskan Islam.

Abad ke-20 menyaksikan kebangkitan semula perbincangan berkenaan ekonomi Islam. Anwar Iqbal Qureshi telah menjelaskan teori berkenaan ekonomi islam yang bebas riba  melalui penulisannya yang bertajuk “Islam and the Theory of Interest” (1945). Lanjutan daripada penulisan ini, instrumen kewangan berasaskan perkongsian seperti “mudharabah” dan “musharakah” menjadi perbincangan utama oleh ahli ekonomi Islam bagi tujuan menubuhkan sistem perbankan yang patuh syariah.

Seterusnya, teori ini dikembangkan lagi oleh Muhammad Uzair dan Muhammad Nejatullah Siddiqi melalui penulisan; “Interestless Banking: Will It Be Success?” dan “Banking Without Interest”.

Ekonomi Islam mula diberikan perhatian secara meluas dan diiktiraf sebagai suatu disiplin ilmu yang baru selepas daripada Konferens Antarabangsa Ekonomi Islam yang diadakan di Mekah pada tahun 1976. Konferens ini menghimpukan 180 tokoh daripada pelbagai latar belakang seperti ahli ekonomi, ulama’ dan pengurus bank daripada seluruh dunia. Perbincangan yang dibuat meliputi berkenaan konsep dan  methodologi, penghasilan dan kepenggunaan, peranan pemerintah, insurans menurut Islam, bank bebas riba, pembangunan ekonomi menurut Islam, zakat, polisi fiskal dan kerjasama ekonomi antara negara Islam.

Hasil daripada konvesyen pada tahun 1976, Pusat Penyelidikan Antarabangsa Ekonomi Islam (ICRIE) telah ditubuhkan di bawah Universiti King Abdul Aziz, Jeddah. Pada tahun 1981, Institusi Kajian & Latihan Islam (IRTI) pula telah ditubuhkan oleh Islamic Development Bank (IDB). Institusi ini mula beroperasi pada tahun 1983.

Pada hari ini, kajian dan penyelidikan berkenaan ekonomi Islam semakin berkembang. Akan tetapi, diperakui bahawa fokus perbincangan berkenaan ekonomi Islam sudah disempitkan kepada skop kewangan islam semata-mata.

Konsep Dan Prinsip Ekonomi Islam

1. Konsep Tauhid; meletakkan keyakinan bahawa seluruh alam ini merupakan ciptaanNya dan pemilik mutlak kepada segala yang ada adalah Allah swt.

2. Konsep Khalifah; di dalam al-Quran, Allah telah menjelaskan bahawa kedudukan manusia di bumi adalah sebagai khalifah. Posisi selaku khalifah  ini adalah untuk membangunkan hasil bumi dan kehidupan sosial berdasarkan konsep pemegang amanah (trusteeship); daripada tuhan kepada hamba. Justeru itu, sebarang aktiviti perekonomian yang dilaksanakan di muka bumi ini tidak sewajarnya melangkaui garis panduan yang telah ditentukan oleh Allah swt.

3. Konsep Amanah; manusia diberikan ruang dalam membuat keputusan dan bertindak selagi mana ianya masih di dalam lingkungan yang dibenarkan syara’. Akan tetapi, manusia juga tidak terkecuali daripada keinginan dan ruang untuk memilih jalan kehidupan; samada baik atau sebaliknya. Setiap pemilihan keputusan dan tindakan akan dipertanggungjawabkan di akhirat kelak.

4. Prinsip Kesederhanaan; Islam menganjurkan kesederhanaan di dalam kehidupan. Begitu juga di dalam pengurusan kewangan dan perekonomian seperti mana yang dinyatakan di dalam surah al-A’raf, ayat 31 ; “Wahai anak Adam, pakailah pakaianmu yang bagus pada setiap masjid, makan dan minumlah, tetapi jangan berlebihan. Sungguh, Allah tidak menyukai orang yang berlebihan.”

5. Prinsip Kecekapan; kecekapan di sini merujuk kepada memaksimakan kecekapan pengurusan dana selari dengan konsep yang telah dinyatakan di atas (Konsep Tauhid, Khalifah dan Amanah). Islam juga menegah manusia daripada sifat tabzir (Pembaziran) dan israf (Berlebih-lebihan dalam penggunaan). Prinsip ini mendokong kepada inovasi dan pembangunan utiliti yang lebih berkesan.

5. Prinsip Keadilan Sosial; Islam memperjuangkan keadilan dan kebajikan, Islam juga tidak menafikan kewujudan perbezaan status ekonomi di dalam sesebuah masyarakat seperti mana yang dinyatakan di dalam surah an-Nahl, ayat ke 71; “Dan Allah telah melebihkan sebahagian kamu atas sebahagian yang lain dalam hal rezeki, tetapi orang yang telah dilebihkan itu tidak mahu memberikan rezekinya kepada para hamba sahaya yang mereka miliki, sehingga mereka dapat merasakan rezeki itu. Mengapa mereka mengingkari nikmat Allah?”

Pembangunan Dan Penghasilan

Faktor penghasilan (factors of production) adalah elemen perlu bagi suatu proses penghasilan produk. Secara asasnya, terdapat tiga faktor bagi penghasilan di dalam ekonomi Islam:

1.       Hasil bumi

2.       Buruh

3.       Modal

Hasil bumi

Di dalam al-Quran menjelaskan bahawa hasil bumi ini dikurniakan oleh Allah swt kepada manusia untuk digunakan bagi menjalani kehidupan dan sebagai tanda kebesaran Allah swt selaku pencipta. Islam menggalakkan manusia untuk memakmurkan muka bumi sepertimana yang dinyatakan di dalam hadis riwayat Bukhari dan Muslim; “ Tiadalah bagi seorang muslim yang menanam suatu tanaman, atau menanam suatu pohon, lalu sebahagian dari hasilnya dimakan oleh burung atau manusia atau binatang ternak, kecuali hal tersebut merupakan  sedekah baginya.”

Meskipun penggunaan hasil bumi bagi memenuhi keperluan manusia itu dituntut, ianya seharusnya berada di dalam lingkungan pemeliharaan dan pemuliharaan keseimbangan alam sekitar, sepertimana yang dinyatakan di dalam surah al-Qasas, ayat 77; “ Dan carilah pada apa yang telah dianugerahkan Allah kepadamu untuk negeri akhirat, dan janganlah kamu melupakan bahagianmu dari dunia, dan berbuat baiklah kepada orang lain sebagaimana Allah telah berbuat baik kepadamu. Dan janganlah kamu berbuat kerosakan di bumi. Sungguh, Allah tidak menyukai orang yang melakukan kerosakan.”

Buruh

Islam sangat menitikberatkan kepentingan bekerja dan berusaha, perihal ini dapat dilihat melalui sirah nabi SAW dan para sahabatnya menjalani kehidupan dan berusaha mencari rezeki melalui pelbagai pekerjaan. Kehidupan pengabdian melalui ritual keagamaan secara sepenuhnya sepertimana kehidupan para sami sehingga mengabaikan pekerjaan adalah tidak digalakkan di dalam Islam. Dirakamkan di dalam sebuah hadis Nabi SAW; “Bukanlah orang yang paling baik darimu itu yang meninggalkan dunianya kerana akhiratnya, dan tidak pula yang meninggalkan akhiratnya kerana dunianya. Kerana dunia itu penyampaian kepada akhirat dan janganlah kamu menjadi beban atas manusia.”

Islam juga telah menggariskan panduan berkenaan tanggungjawab tuan kepada para pekerjanya sebagaimana pesanan Nabi SAW kepada Abu Dzar; “Mereka itu (pekerja) sebenarnya saudara-saudaramu dan penolong-penolong kamu, Allah telah menjadikan mereka itu terpaksa tunduk dibawah perintahmu. Oleh itu sesiapa yang ada saudaranya di bawah kekuasaannya maka hendaklah memberi makan dan memberi pakaian daripada apa yang dia pakai. Janganlah kamu membebani mereka dengan tugasan yang sangat berat. Bahkan apabila kamu menyuru mereka melaksanakan sesuatu pekerjaan makan hendaklah kamu menolong mereka.”

Penetapan gaji minimum yang mencukupi bagi menampung keperluan asasi kehidupan, had masa bekerja yang bersesuaian dan penyediaan ruang pekerjaan yang bersesuaian dan selamat merupakan antara peranan yang perlu dilaksanakan oleh penggaji selari dengan tuntutan agama Islam.

Islam juga amat menekankan kesungguhan di dalam bekerja, hal ini dapat dilihat sepertimana di dalam dua hadis nabi SAW; “ Sebaik-baik pekerjaan ialah usahanya seorang pekerja jika ia berbuat dengan tekun.” dan “Siapa bekerja keras hingga lelah dari kerjanya, maka ia terampuni dosanya kerananya.”

Modal

Modal digunakan untuk menghasilkan komoditi yang baharu. Di dalam Islam, bagi pengurusan modal, adalah dilarang mengenakan bunga terhadap pinjaman atau dikenali sebagai riba. Manfaat melalui pengharaman riba adalah untuk meninggikan prinsip keadilan, menggalakkan usaha kerja keras dan tidak bermudahan mengambil kesempatan terhadap golongan miskin yang memerlukan bantuan kewangan.

Pengagihan Pendapatan

Islam tidak menuntut kepada keserataan di dalam pendapatan, sebaliknya Islam mengiktiraf kekayaan yang diperoleh melalui usaha dan kerja keras. Tidak menjadi suatu kesalahan untuk menjadi kaya melalui usaha yang dibenarkan syara’ dan tidak pula menjadi suatu kemestian kemiskinan itu merupakan tiket ke syurga. Islam menuntut agar setiap manusia berusaha dan tidak bermalasan dalam bertindak.

Disamping Islam menggalakkan usaha dan persaingan yang sihat, Islam tidak mengabaikan nasib golongan yang sedia daif dan hidup di dalam kemiskinan. Islam mempunyai karekternya yang tersendiri di dalam pengagihan kekayaan dan pendapatan. Terdapat empat cara:

1.       Sedekah; Islam menganjurkan amalan bersedekah sepertimana yang disebutkan di dalam al-Quran; “Sesungguhnya orang-orang yang bersedekah baik laki-laki mahupun perempuan dan meminjamkan kepada Allah dengan pinjaman yang akan baik, akan dilipatgandakan (balasannya) bagi mereka, dan mereka akan mendapat pahala yang mulia.”

2.       Zakat; kutipan dana zakat mempunyai ciri-ciri tersendiri dan mempunyai sasaran penerima yang lebih khusus berbanding zakat.

3.       Perwarisan harta (Faraidh); Islam telah menggariskan panduan bagi perwarisan harta kepada waris keluarga supaya keadilan terjamin.

4.       Wakaf

Konsep Pemilikan Harta

Di dalam Islam, hak pemilikan harta adalah berdasarkan prinsip pemilikan sebagai pemegang amanah (Ownership by trusteeship). Terdapat dua jenis pemilikan:

1.       Pemilikan swasta

Islam mengiktiraf pemilikan harta peribadi dan meraikan fitrah manusia yang cenderung kepada harta. Islam juga memelihara hak manusia terhadap harta yang dimiliki sebagaimana digariskan di dalam Islam seperti hukuman potong tangan kepada mereka yang mencuri, begitu juga sepertimana yang dirakamkan di dalam sepotong hadis nabi SAW di dalam sahih muslim yang menyatakan bahawa mereka yang terbunuh kerana mempertahankan hartanya adalah mati syahid.

Walaubagaimanapun, pemilikan swasta tidak boleh menyebabkan berlakunya ketidakadilan di dalam suatu komuniti seperti wujudnya monopoli keperluan asasi kehidupan. 

2.       Pemilikan awam

Secara umumnya, perkara yang perlu diletakkan dibawah pemilikan awam adalah perkara-perkara yang merupakan sumber asli bumi seperti sumber air dan perkara yang merupakan keperluan asasi kehidupan manusia. Akan tetapi, Islam tidaklah dilihat melarang sepenuhnya untuk manusia memiliki sumber asli sebagai pemilikan peribadi sebagaimana jika dilihat pada kehidupan masyarakat muslim yang terdahulu, ada yang memiliki telaga air melalui usahanya sendiri dan menjual bekalan air kepada komuniti sekitarnya.

Di dalam konsep pemilikan harta di dalam Islam, sebarang tindakan penyalahgunaan harta dengan sewenang-wenangnya adalah tidak dibenarkan, kerana hanya Allah swt merupakan pemilik tunggal kepada seluruh ciptaannya. Sebarang penyalahgunaan mahupun tindakan keterlaluan dalam menguruskan harta sehingga boleh menjejaskan komuniti sekitar membolehkan pemerintah untuk mengambil tindakan terhadap penyalahgunaan tersebut.

Kerajaan juga berperanan untuk memastikan pasaran bebas dan stabil, disamping membantu golongan yang lemah untuk mempunyai kekuatan sendiri. Kerajaan juga perlu memastikan keperluan asasi kehidupan tidak dieksploitasi.

Peranan Pemerintah

Pemerintah mempunyai peranan di dalam memastikan pasaran dapat berfungsi dengan baik berdasarkan konsep permintaan-pembekalan (demand-supply) tanpa mempengaruhi pasaran melalui mekanisme penetapan harga. Ini berdasarkan tindakan nabi SAW yang tidak mahu menetapkan harga barangan di pasar setelah diadukan kepada baginda.

Begitu juga apabila dilihat kepada pentadbiran Saidina Umar al-Khattab, apabila berlakunya masalah kekurangan bekalan sehingga menyebabkan harga barangan meningkat naik pada tahun 639, beliau tidak menetapkan harga barangan tetapi beliau telah mengarahkan gabernor di Mesir untuk menghantar bekalan kepada Madinah supaya bekalan mencukupi seterusnya harga barangan kembali terkawal.

Akan tetapi, menurut Ibnu Taimiyah, pemerintah boleh masuk campur dan melakukan penetapan dan kawalan harga sekiranya pasaran ketika itu bermasalah dan tidak stabil.

Pemerintah juga perlu memastikan pembeli dan penjual memperoleh maklumat yang benar dan boleh dipercayai. Perkara ini boleh dicapai melalui penguatkuasaan akta mahupun badan kerajaan (Hisbah) yang berkaitan untuk memastikan pasaran tiada kesamaran.

Sebarang aktiviti monopoli (ihtikar) di dalam pasaran adalah ditegah dan merupakan tanggungjawab kerajaan bagi memastikan persaingan sihat dan risiko eksploitasi harga dapat dielakkan. Hal ini dijelaskan pada hadis nabi SAW yang diriwayatkan oleh Muslim; “Barangsiapa menimbun barang (monopoli), maka ia berdosa.”

Hala Tuju Ekonomi Islam

Menurut El-Ashker di dalam bukunya; “Islamic Economics: A Short History”, beliau menjelaskan bahawa tiga lapangan utama yang perlu diberi perhatian bagi merancakkan lagi pengembangan ilmu ekonomi Islam:

1.       Konsep

2.       Penilaian yang jujur terhadap pengamalan sistem ekonomi Islam hari ini.

3.       Perlu diusahakan lebih banyak kajian lapangan dan pembuktian empirikal.

Ilumuwan Islam perlu keluar daripada kepompong perbincangan ekonomi Islam yang hanya seputar kewangan semata-mata. Di dalam makalah “Islamic Economics, What Went Wrong” karangan Monzer Kahf, beliau menjelaskan kepincangan yang ada pada perbincangan ekonomi Islam hari ini adalah terlalu menumpukan pada cabang instrumen kewangan dan perbankan sahaja sehingga mengabaikan struktur ekonomi itu sendiri. Persoalan berkenaan pencukaian, pengurusan dana kerajaan, perlindungan hak peribadi daripada campur tangan kerajaan dan hak golongan miskin terhadap dana dan pemilikan awam sunyi daripada menjadi fokus topik perbincangan. Rujukan yang ada hanyalah karangan daripada tokoh ilmuwan islam pada 600 tahun yang lalu.

Manakala di dalam penulisan Kahf yang lain, iaitu ; “What Is Islamic Economy” yang telah memenangi anugerah IDB pada tahun 1990 menjelaskan bahawa antara peranan yang perlu digalas bagi memastikan ekonomi Islam menjadi suatu disiplin ilmu yang lebih komprehensif adalah dengan menjelaskan dengan lanjut dan terperinci mikroekonomi berdasarkan matlamat yang perlu dicapai makroekonomi.

Penutup

Suara-suara yang menyatakan bahawa al-Quran dan as-Sunnah tidak dapat memberikan solusi kepada permasalahan sistem ekonomi hari ini adalah berpunca daripada kegagalan di dalam memahami peranan sebenar sumber asas agama ini. Al-Quran dan hadis nabi tidaklah bertujuan khusus untuk menyediakan jawapan secara terperinci kepada setiap isu ekonomi yang dihadapi oleh komuniti dunia pada hari ini, tetapi pada kedua-duanya itu mengandungi prinsip-prinsip penting sebagai asas kepada sebuah struktur ekonomi yang jauh lebih baik.

Rujukan:

Al-Quran

Ahmed el-Ashker & Rodney Wilson; Islamic Economics: A Short History

Nagaoka Shinsuke; Critical Overview of The History of Islamic Economics: Formation, Transformation and New Horizons.

Monzer Kahf; Islamic Economics, What Went Wrong?

Monzer Kahf; What Is Islamic Economics?

M. Umer Chapra; Islam and the Economic Challenge